کتاب گزینه ب: مواجه با سختی، ارتقای حد تحمل و یافتن شادی

کتاب گزینه ب در سال ۲۰۱۷ براساس تجارت شخصی شریل سندبرگ نوشته شده است که با از دست دادن شوهرش، وارد دوره‌ای از سوگواری عمیق در زندگی‌ می‌شود. تجربه‌ی شریل سندبرگ قصه نا امیدی نیست بلکه درس استقامت و حتی قوی‌تر شدن و پشت سر گذاشتن یک تجربه‌ی دردناک است.

در این نوشته قصد داریم مانند نوشته‌های قبلی که کتاب‌های مفید حوزه کارآفرینی را معرفی می‌کردیم، کتاب گزینه ب را بررسی کنیم.

شریل سندبرگ

شریل سندبرگ مدیر ارشد عملیات در فیس‌بوک و فعال در زمینه‌های بشردوستانه است که به زنان کمک می‌کند به اهداف خود دست یابند. او قبلن معاون بخش فروش آنلاین گوگل و رئیس ستاد خزانه‌داری ایالت متحده بوده است. اولین کتاب وی تغییر مسیر بود که فروش فوق‌العاده‌ای داشت.

آدام گرانت

آدام گرانت استاد روانشناسی دانشگاه پنسلوانیا است که نوشته‌هایش از طرف انجمن روانشناسی آمریکا و بنیاد علوم ملی برنده جوایزی شده است. او در نیویورک تایمز هم مطلب می‌نویسد و نویسنده کتاب‌های پروفروشی مانند اوریجینال‌ها و داد و ستد است.

وقتی شریل سندبرگ، مدیر ارشد عملیات فیس‌بوک، در سن ۴۵ سالگی همسرش را از دست داد، دو فرزند کوچک دبستانی داشت. شوک از دست دادن شریک زندگی‌اش در این سن به همراه این واقعیت که باید فرزندانش را به تنهایی بزرگ کند او را به وادی دردناک غم و شوک سپرد.

او در این دوران تحت حمایت روانی یکی از دوستانش با مطالعات موثقی در زمینه انعطاف روحی، عزاداری و شادی آشنا شد. یکی از روزها ر اوج هق‌‌هق به دوستش گفت که همسرش را دیو می‌خواهد. دوستش به او گفت این گزینه- گزینه آ- دیگر موجود نیست. کتاب گزینه ب در مورد رویارویی با واقعیت از دست دادن در زندگی، ایجاد انعطاف روحی در خود و استفاده از گزینه ب است.

مهم‌ترین نکات مطرح شده در کتاب گزینه ب

چطور بر سه پی( p ) غلبه کنید.

خطرات اثر مادر چه هستند

چرا عزیزان عزادار شما نیاز به دکمه پنیک دارند.

تروما( ضربه روحی) اغلب منجر به سه نوع واکنش یا با” سه‌پی” می‌شوند.

تراژدی‌ها یا اتفاقات بحرانی و دردناک زندگی می‌‍‌توانند دیدگاه و چشم‌انداز ما را به زندگی به شدت تغییر دهند.

مارتین سلیگما، روانشناس، سه واکنش معمول به تراژی را شناسایی کرده و آن را سه پی خوانده است.

اولین واکنش یا اولین p شخصی‌سازی( Personalization) است- یعنی سرزنش و مقصر دانستن خود.

نویسنده کتاب گزینه ب ، شریل سند برگ، بعد از مرگ همسرش حین گذراندن تعطیلات در مکزیک، وارد چنین مرحله‌ای شد. گزارش اولیه‌ی پزشک علت مرگ را آسیب به سر در اثر افتادن در دستگاه ورزشی عنوان کرده بود و شریل خود را مقصر می‌دانست که بیشر حواسش را به همسرش جمع نکرده بود.

اما برادر شریل که جراح اعصاب نیز بود، مطمئن بود که گزارش اولیه اشتباه است، برادر شریل سعی داشت تا شریل را متقاعد کند که افتادن از ارتفاع به آن کمی نمی‌تواند سبب مرگ همسر شریل باشد.

کالبد شکافی دوم درستی نظر او را اثبات کرد، همسر شریل بر اثر آریتمی قلبی درگذشته بوده است که دلیل آن هم بیماری عروق کرونر بوده که تا آن روز تشخیص داده نشده بود.

اما این باز دلیل دیگری به شریل می‌داد تا خود را سرزنش کند” چرا سعی نکردم رژیم غذایی او را بهتر کنم یا او را وادار کنم که بیشتر به دکتر سر بزند؟” باز هم اطرافیان، از جمله پزشکان توضیح دادند که وی مقصر مرگ همسرش نیست چون هیچ تغییری در زندگی دیو او را نجات نمی‌داده است.

واکنش معمول دیگر و در واقع دومین p، فراگیری( Pervasiveness) است. زمانی که درد و اندوه تمام بخش‌های زندگی را فرا می‌گیرد.

طبق عادت خانواده شریل، هفت عزاداری برای مرگ همسر وی برگزار شد. بعد از هفت روز عزاداری فرزندانش به مدرسه رفتند و شریل سعی کرد که به کارش بازگردد. اما درد از دست دادن همسرش همه وجودش را تحلیل داده بود.

شریل در جلسات کاری هم نمی‌توانست جلوی بغض و اشک خود را بگیرد و در آستانه فروپاشی بود.

و از اینجا سومین P یعنی پایداری( Permanence) آغاز می‌شود. احساس همیشگی بودن درد و ادامه یافتن آن تا ابد.

غلبه به این P از همه سخت‌تر است چون وقتی افسرده‌ایم، فکر می‌کنیم بار اندوه آنقدر سنگین است که تا ابد قادر به رهایی از آن نخواهیم بود.

سه P یا همان سه واکنش احساسی، باعث می‌شوند تصویر کنید که هیچ راه فراری نیست ولی همیشه راهی است و اولین گام یافتن انعطاف روحی است.

این یعنی درک اینکه درد بخشی از زندگی است و رنج و فقدان اجتناب ناپذیرند.

درک و باور اینکه رنج، پیری، بیماری و از دست دادن گریزناپذیرند آنقدر مهم است که اولین حقیقت در بودیسم محسوب می‌شود  و فقط زمانی که این حقیقت را بپذیریم می‌توانیم دردهای زندگی را کاهش داده و با تاریکی‌های آن مقابله کنیم.

شناسایی خوبی‌ها و قدرشناسی‌ها بابت آن‌ها در کنار درک بدی‌های اصل مهم دیگری است که باید به خاطر داشته باشیم.

یکی از راه‌های این کار به خصوص در دوره‌های سخت زندگی این است که حالات احساسی خود را روزانه ثبت کنیم.

برای بهتر شدن حالمان باید اول احساسات خود را چه خوب و چه بد بپذیریم تا بتوانیم آن‌ها را پردازش کرده و رهایشان کنیم. در غیر اینصورت، اگر احساسات خود را فروخورنده یا نادیده بگیریم، مدت زمان طولانی‌تری اسیر آن‌ها خواهیم بود.

شریل سندبرگ یک دفتر یادداشت‌های روزانه کنار تخت‌خوابش گذاشت و هر شب سه لحظه شادی بخش کی طی آن روز تجربه کرده بود یادداشت می‌کردکه کمک زیادی به تسکین احساساتش کرد.

او موفقیت‌های روزانه را هم یادداشت می‌کرد- منظور صرفن کارهای به انجام رسیده است حتی چیزهای کوچکی مثل به موقع سر کار رسیدن، شستن لباس‌ها یا درست‌کردن یک فنجان قهوه خوب.

شاید به معنی به نظر برسد اما شناسایی و توجه به این امور کمک می‌کند تمرکزتان را از چیزهای منفی بردارید و تجربیات مثبتی که هنوز امکان‌پذیرند به خود یادآوری کنید، حتی وقتی اندوهگین و عزادار هستید.

یکی از سخت‌ترین بخش‌هایی رویایی با اندوه و فقدان این است که به خود اجازه شاد بودن بدهیم. بعد از تجربه یک فقدان ممکن است روزی خود را در حال خنده ببینید و احساس شرم کنید. اما لزومی ندارد که خجالت بکشید. وقتی شرم و عذاب وجدان را هم به فرآیند سوگواری اضافه کنید، فقط انعطاف روحی و بازیابی روانی را به تعویق می‌اندازیم.

احساس گناه متدوال دیگر برای کسانی که عزیزی را از دست داده‌اند، شرم زنده ماندن است” چرا به جای او من نمردم؟”

این عذاب وجدان مختص مرگ نیست. وقتی همکاران‌تان در نتیجه تعدیل نیرو شغل خود را از دست می‌دهند هم ممکن است چنین حسی پیدا کنید. یا اگر از اینکه در شغل خود باقی مانده‌ای حس خوبی داشته باشید. ممکن است از خوشحالی خود زمانی که دیگران بیکار شده‌اند، شرمگین شوید.

حتی شخصی که فوت کرده‌است دوست دارد تا شما شاد و خوشحال باشید. باید در دوران سختی و اندوه هم شادی و لذت را پیدا کرد و مسئولیت تحقق این امر را بر عهده گرفت. با پرداختن به سرگرمی‌ها و فعالیت‌های جدید مثل ورزش، هنر و نواختن ساز می‌توانید شادی و نشاط را دوباره پیدا کنید.

گروه‌های حمایتی در مراسم سوگواری و مواجهه با رنج‌های زندگی بسیار حیاتی است. این گروه‌ها نه تنها احساس و شرایط شما را به خوبی درک می‌کنند بلکه می‌توانند در کسب اهداف به شما کمک کنند.

از پذیرش درد و رنج دیگران نترسید

اگر دوستی دارید که اندوهگین یا سوگوار است، باید بدانید که هر حرکت کوچکی در تایید و تصدیق درد آن‌ها کمک بزرگی خواهد کرد.

ساده‌ترین راه برای تاثیرگذاری مثبت این است که بپرسید” امروز چطوری؟” با این سوال تصدیق می‌کنید که آن فرد در حال گذراندن دوره سختی است و بعضی روزها ممکن است بهتر باشد. این راهی ساده و صمیمانه برای نشان دادن همدردی است.

اگر واقعن می‌خواهید به فردی سوگوار کمک کنید، پذیرش و تایید شرایط‌شان گام اول است. اما قدم‌های ساده دیگری هم می‌توانید بردارید. یکی از این کارها این است که به دوست‌تان بگویید که آماده کمک کردن هستید. البته راه بهتر این است که به صورت واضح، کار مشخصی را بیان کنید. برای نمونه” مثلن خرید خواربار یا پیدا کردن خانه جدید” در این صورت فرد مطئمن می‌شود که تعارف نکرده‌اید و صادقانه قصد خرید دارید. چون در حالت معمولی افراد دوست ندارند مزاحم شوند بنابراین از کمک گرفتن در هر زمینه‌ای پرهیز می‌کنند.

خلاصه کتاب گزینه ب

کتاب گزینه ب درباره مواجهه با سختی است و به شما کمک می‌کند تا هنگام مواجه با سختی بتوانید حد تحمل خود را افزایش دهید.

از دست دادن دشوار است، اما کلید بازیابی دوباره و تجدید قوای روانی بعد از مواجهه با بحرانی بزرگ و تراژدی این است که انعطاف‌پذیری روحی را در خود پرورش داده و به خود اجازه دهید حس شادی و امید را دوباره کشف کنید. می‌توانید از گروه‌های حمایتی کمک بخواهید و فقط به قدرت خود تکیه نکنید. اگر فردی دیگر به جز خودتان دچار بحران و سختی است، فکر نکنی باید تنهایشان بگذارید. در عوض درد و رنج‌شان را تصدیق و تایید کرده و برای انجام کارهای مشخص به آن‌ها پیشنهاد کمک بدهید.

کتاب گزینه ب توسط انتشارات‌های متفاوتی در ایران ترجمه و چاپ شده‌اند. یکی از نمونه‌های خوب کتاب گزینه ب، ترجمه انتشارات نوین است.