کارآفرینی ناب: استراتژیی برای شرکت‌های قرن بیست و یکم

شروع یک کار جدید- چه یک استارت‌آپ باشد، چه یک کسب وکار کوچک و چه یک کسب وکار بزرگ- از سال‌ها پیش با یک مسیر از پیش تعیین شده همراه شده است. با توجه به این فرمول ده ساله، یک طرح کسب وکار(Business plan) آماده می‌کنید، آن را به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهید، تیم مناسبی پیدا می‌کنید، محصول‌تان را می‌سازید و شروع به فروش می‌کنید. اما تحقیقات جدیدی از دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد، حتی ۷۵٪ از کسب وکارهایی که به این موارد توجه می‌کنند هم شکست می‌خورند.

به تازگی مفهومی به نام “کارآفرینی ناب” شکل گرفته که ادعا می‌شود مشکلات اساسی این روند تکراری را با تحول روبرو کرده است. با این‌که فقط چند سال از شروع کارآفرینی ناب نمی‌گذرد، اما مفاهیمی هم‌چون MVP (کمینه محصول پذیرفتنی) و Pivoting (چرخش، تکرار) سریعا در دنیای استارت‌آپ‌ها ریشه گرفتند.

این موضوع از آن جایی ریشه گرفت که طرح کسب وکار برای هر نوع کسب وکاری مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما کسب وکارهای کوچک و بزرگ و استارت‌آپ‌ها از جهات گوناگونی با همدیگر تفاوت دارند و نمی‌توان برای همه‌ی آن‌ها یک نسخه‌ی واحد پیچید. از همین رو، استارت‌آپی‌ها تلاش کرده‌اند تا یک مدل جدید براساس شرایط خود تنظیم کنند.

با این حال، این موضوع ناگفته نماند که هنوز تاثیر آن در دنیای استارت‌آپ‌ها احساس نشده است.

اولین چیزی که یک بنیان‌گذار انجام می‌دهد، ساخت یک طرح کسب وکار است. یک سند استاتیک که فرصت، مشکل و راه‌حل‌های حل آن مشکل را عنوان می‌کند. به طور معمول، این سند شامل پیش‌بینی پنج ساله‌ی درآمد، سود و جریان نقدی است. طرح کسب وکار جداول با بخش‌های گوناگون است و قبل از ساخت محصول نوشته می‌شود؛ به همین دلیل است که گفته می‌شود بیشتر ناشناخته‌های موجود در کسب وکار را پیش‌بینی می‌کند.

در طول چند سال گذشته استارت‌آپ‌ها نیز همانند سایر کسب وکارها از طرح کسب وکار سنتی استفاده می‌کردند، اما استفاده از این طرح‌ها سه مشکل اساسی دارد:

• اول این‌که به ارتباط با مشتری اهمیت داده نمی‌شود. به عبارت ساده، هیچ کدام از بخش‌های این طرح به برقراری ارتباط با مشتری قبل از ساخت محصول پرداخته نمی‌شود.
• این برنامه‌ها اغلب پنج ساله و طولانی‌مدت هستند، پیش‌بینی‌های آن‌ها اغلب رویایی است و جز اتلاف وقت نتیجه‌ی دیگری ندارند.
• استارت‌آپ‌ها از لحاظ ذاتی همانند کسب وکارها نیستند. آن‌ها مدام باید با مشتری ارتباط برقرار کنند و در حال تغییر و تحول باشند.

استارت‌آپ‌ها باید دنبال یک مدل کسب وکاری مخصوص به خود یعنی مقیاس‌پذیر و تغییرپذیر داشته باشند.

استارت‌آپ ناب از سه روش کلیدی برای حل مشکلات مطرح شده در بالا استفاده می‌کند:

اول: ایده و نوآوری فضای استارت‌آپی را به یک فضای غیرقابل پیش‌بینی تبدیل می‌کند که با مجموعه‌ای از فرضیه‌های اثبات نشده سر وکار دارد. بنابراین کارآفرینان استارت‌آپی به جای نوشتن طرح کسب وکار پیچیده، فرضیه‌های خود را در قالب چارچوبی به نام بوم مدل کسب وکار خلاصه می‌کنند که شامل یک نمودار از چگونگی ایجاد ارزش برای خود و مشتریان است.

دوم: آن‌ها از قالب پیش‌بینی خارج می‌شوند و برای آزمودن فرضیه‌های خود بیرون می‌آیند و به مصاحبه و تحقیق می‌پردازند؛ برخلاف مدل کسب وکار سنتی. البته باید این نکته را در نظر داشت که مدل کسب وکار سنتی مخصوص کسب وکارها است. کسب وکارهایی که با شرایط معمول و قابل پیش‌بینی رو در رو هستند. البته این روزها که همه‌ی کسب وکارها در محیط‌های چالشی و رقابتی فعالیت می‌کنند، می‌توان گفت بوم استارت‌آپ ناب برای آن‌ها نیز کاربرد دارد.

سوم: بوم ناب برخلاف چرخه‌های معمول نیاز به توسعه و تکرار دارد. در واقع، در ابتدای کار یک نمونه‌ی اولیه از محصول ساخته می‌شود و سپس با گذر زمان محصول طی گام‌های مختلف توسعه پیدا می‌کند.

استراتژی جدید برای شرکت‌های قرن بیست و یکم

استیو بلنک که نقش بسیار مهمی در توسعه‌ی کارآفرینی ناب داشته است، می‌گوید:

در حالی‌که بسیاری از طرفداران استارت‌آپ ناب معتقدند استارت‌آپ‌هایی که از روش استارت‌آپ بهره‌ می‌گیرند، با موفقیت‌های بسیاری مواجه می‌شوند؛ اما من معتقدم موفقیت استارت‌آپ‌ها به عوامل بسیار زیادی وابسته است. بوم طرح کسب وکاری مناسب تنها بخشی از آن محسوب می‌شود. اما من می‌توانم ادعا کنم این روش در کاهش میزان شکست استارت‌آپ‌ها تاثیرگذار خواهد بود.

بسیاری از مدارس کسب وکاری جهان شروع به تدریس این مدل جدید از طرح کسب وکار اقدام کرده‌اند. آن‌ها معتقدند این بوم نه تنها برای استارت‌آپ‌های جدید مفید و ارزشمند است، بلکه بسیاری از کسب وکارهای دیگر که در یک محیط پر چالش و نوآورانه فعالیت می‌کنند نیز می‌توانند از آن بهره بگیرند.

امروزه کسب وکارها می‌دانند که در یک محیط رقابتی فعالیت می‌کنند، لذا بوم کارآفرینی ناب برای آن‌ها نیز می‌تواند مفید و تاثیرگذار باشد.

بوم استارت‌آپ ناب شامل ۹ بخش است که در ویدیویی که در ادامه مشاهده می‌کنید، به صورت کامل با یک مثال توضیح داده می‌شود. اما چون به زبان انگلیسی است عناوین بخش‌های بوم را در ادامه یادداشت می‌کنیم:

• بخش مشتریان
• مساله
• راه‌حل
• ارزش پیشنهادی یکتا
• سنجه‎‌های کلیدی
• برتری مطلق
• کانال‌ها
• جریان درآمدی
• ساختار هزینه

در ویدیوی زیر بوم کارآفرینی ناب برای یک رستوران گیاهی که در یک منطقه‌ی خاص تاسیس خواهد شد، نوشته می‌شود.